Tweede kamer moet in actie komen om verdere energie en klimaat crisis af te wenden
Het wordt inmiddels steeds duidelijker dat we onszelf in een energiecrisis hebben gestort en dat niet de oorlog in de Oekraïne hiervan de hoofd oorzaak is. Wat de politici en beleidsmakers moeten doen is een lange termijnvisie ontwikkelen hoe de 2050 doelstellingen zonder te veel brokken te halen.
Door het in de afgelopen jaren in de ban doen van kernenergie, steeds meer gas uit Rusland af te nemen, goed werkende kolencentrales te sluiten, steeds meer variabele wind- en zonnestroom opwek te installeren, elektrische auto’s en warmtepompen te promoten, elektrificatie in de industrie te stimuleren, en een veto op fossiele investeringen af te kondigen hebben onze beleidsmakers er voor gezorgd dat de energie peperduur is geworden voor zowel bedrijven als huishoudens. De oorzaak is dus niet de oorlog in de Oekraïne, want energie werd daarvoor al steeds duurder. Terugkijkend kunnen we concluderen dat het proces vanaf de Russische annexatie van de Krim in gang is gezet. Maar doordat onze politici en beleidsmakers een duidelijk gebrek aan een lange termijnvisie tentoonspreiden, is dit lang onopgemerkt gebleven. Het is echter nog niet te laat om bij te sturen.
Onze politici en beleidsmakers tonen een duidelijk gebrek aan een lange termijnvisie
Het grootse euvel is het ongebreidelde geloof in de energie en klimaat transitie. Niet alleen bij vele politici en beleidmakers, maar ook bij de grote bedrijven met hun ESG doelstellingen. Op basis van een ongebreideld geloof worden onverantwoorde beslissingen genomen die uiteindelijk tot een ramp zullen leiden.
Dat geldt niet alleen voor onze energievoorziening maar ook voor de “net zero” klimaatdoelen voor 2050. Het lijkt onmogelijk om netto nul emissies voor de hele economie te bereiken. Geen enkele hoeveelheid windmolens, zonnepanelen, kernenergie, batterijvermogen, elektrificatie van fossiele-brandstoftechnologie of energie-efficiëntietechnologie zal ons tegen 2050 naar netto nul emissies brengen. Er zal daarnaast een breed scala aan CO2 arme brandstoffen en CO2 verwijderingstechnieken nodig zijn om de doelstelling om in 2050 netto geen CO2 meer uit te stoten te kunnen bereiken.
Het probleem is echter dat dergelijke koolstofarme brandstoffen nog niet op grote schaal bestaan en mogelijke CO2 verwijderingstechnologie nog niet klaar is voor de benodigde schaalvergroting. Als dat wel al zou kunnen, zou het tegen de huidige prijzen ongeveer 1 biljoen euro kosten om de 1,6 biljoen ton CO2 uit de atmosfeer te verwijderen.
Er betstaat een mismatch tussen de doelstellingen en de realiteit
Dat er een mismatch is tussen de doelstellingen en de realiteit is evident. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit het feit dat met name kolen en andere fossiele centrales te snel van het net gehaald worden. Hierdoor kan niet te allen tijde aan de aanhoudende vraag naar elektriciteit voldaan worden. Door de steeds grotere afhankelijkheid van onvoorspelbare wind en zonne-energie wordt de kans op uitval van het net en stroomstoringen bij extreem weer steeds groter. Het is echter niet alleen de grotere afhankelijkheid van duurzame energie, maar ook de achterblijvende investeringen in het elektriciteitsnet dat ons zorgen zou moeten baren. Terwijl we het net wel belasten met steeds meer vraag in de hoop de 2050 doelstelling te bereiken.
Het is nog niet te laat om een realistische lange termijn beleid te ontwikkelen. Wat de tweede kamer zou moeten doen is hoorzittingen houden over hoe netto nul emissies in 2050 te bereiken, voordat er een echte ramp gebeurt. Het zou naast de verantwoordelijke minister en topambtenaren, experts van energiebedrijven, netbeheerders, regelgevers en grote bedrijven moeten oproepen. Laat ze onder ede uitleggen hoe ze het onmogelijke willen bereiken.
Alleen op basis van realistische inzichten kan een goed werkende lange termijnvisie uitgerold en de 2050 doelstellingen bereikt worden. Zonder in een nieuwe crisis terecht te komen.
Kasper Walet, oprichter en directeur Maycroft, een onafhankelijke energie adviesbureau.